Słowa sztandarowe to wyrazy i wyrażenia, które nadają się na sztandary i transparenty, a więc do roli x lub y w strukturach typu Niech żyje x! Precz z y! Zwane są też „pojęciami flagowymi”, „wyrazami ważnymi”, „symbolami politycznymi”, „symbolami kolektywnymi", a ostatnio też „megasłowami”, są nacechowane dodatnio lub ujemnie, wyrażają lub wywołują w świadomości partnera bądź pojęcia pozytywne, bądź pojęcia negatywne. Reprezentują więc różne wartości i antywartości.

Wśród słów występujących w korpusie prawicowym (tzn. w tekstach Naszego Dziennika i Radia Maryja) znacznie częściej niż w deklaracjach ogółu Polaków na pierwszym planie znajdują się słowa: dobro (innych i własne), naród, wiara, ojczyzna, rodzina; są to jednocześnie te pojęcia pozytywne, które czytelnicy Naszego Dziennika wybierają częściej niż czytelnicy Gazety Wyborczej, Rzeczpospolitej i Trybuny. Analogiczną rolę wśród słów występujących w korpusie lewicowym, tzn. np. w Trybunie, odgrywają słowa: zgoda, wolność, sprawiedliwość, bezpieczeństwo, opieka, samorząd.

W latach dziewięćdziesiątych obserwujemy raczej spadek wartości słów sztandarowych niż jej wzrost. Pewien wzrost zaznaczył się tylko we wskaźnikach aprobaty dla miłości i opieki, natomiast skurczył się zasięg aprobaty z jednej strony dla Europy i prywatyzacji, z drugiej dla godności, narodu, ojczyzny, państwa, patriotyzmu, solidarności i sprawiedliwości. Pogłębiło się potępienie dla aborcji, anarchii i dyktatury; mniej więcej na tym samym poziomie utrzymuje się niechęć do klerykalizmu i socjalizmu.



Praca Walerego Pisarka powstała jako podsumowanie zakrojonych na szeroką skalę badań, przeprowadzonych w roku 1999 w krakowskim Ośrodku Badań Prasoznawczych. Relacjonując i analizując te badania jest autor po pierwsze skłania do przemyśleń i refleksji nad stanem świadomości społecznej współczesnych Polaków, jeśli chodzi o słowa i pojęcia sztandarowe, a także wartości, które się za nimi kryją; po drugie przedstawia wyniki tych badań w sposób pasjonujący, językiem prostym a zarazem precyzyjnym, przekazującym nie tylko treść, lecz także zaangażowanie autora w treść badań.

SPIS TREŚCI

Pojęcie słów sztandarowych
Zbiór słów sztandarowych
Narzędzia badawcze. Dobór próby. Badania terenowe
Ogólna hierarchia sztandarowości badanych słów
Wybory słów sztandarowych wobec czynników płci, wieku, miejsca zamieszkania i wykształcenia
Zmiany hierarchii słów sztandarowych w latach dziewięćdziesiątych
Wybory słów sztandarowych przez publiczność poszczególnych gazet i czasopism
Wybory słów sztandarowych jako wyraz orientacji politycznej Polaków
Struktura znaczeniowa wybranych słów sztandarowych
Wzajemne korelacje wyborów poszczególnych słów
Wybory słów sztandarowych jako kryterium stratyfikacji społeczeństwa
Słowa sztandarowe w Gazecie Wyborczej, Naszym Dzienniku i Trybunie oraz w świadomości ich czytelników

A5, miękka oprawa, 196 stron