Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności.
Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce.
BIBLIOTEKA LITERATURY POGRANICZA. Tom 22
Zasadniczym celem tej książki jest odtworzenie – na ile to możliwe – panoramy wielojęzycznej literatury wileńskiej wczesnego modernizmu. O tym zróżnicowaniu historia literatury litewskiej jak dotąd wie niewiele. Wielojęzyczna literatura Wilna (i szerzej – całej Litwy) początku XX wieku jest najmniej rozpoznanym przejawem tak w badaniach nad dziewiętnastowiecznym modernizmem, jak i nad literaturą litewską w ogóle. W początkach prac nad tą książką nie było modelu historycznego zjawisk literackich w Wilnie, tablicy synchronicznej, według której można byłoby się orientować – należało ją stworzyć: zgromadzić i usystematyzować dane historii kilku literatur, a także uzupełnić braki, dzięki podstawowym kwerendom źródłowym oraz badaniom prasowym i księgoznawczym. W trakcie pisania nowym doświadczeniem były powtarzające się spotkania z nieznanymi, mało albo prawie nie omówionymi tekstami, które wynurzały się niby z mgły i a priori było całkowicie niejasne, do jakich znaczeń kulturowych i symbolicznych oraz do jakich świadectw przeszłości się odnoszą. Twórczość i biografia wielu wileńskich autorów – np. Lejba Najdusa, Urii Kacenelenbogena, Nikołaja Krainskiego, Jerzego Jankowskiego, Maksima Bahdanowicza – okazała się zadziwiającym odkryciem, ale było niejasne, jakie są jej związki ze znaną litewską literaturą wileńską (np. z tekstami Sofii Kymantaite-Ciurlioniene, Ignasa Šeiniusa), czy istnieje podstawa dla interpretacji porównawczej.
Spis treści
Przedmowa do wydania polskiego
Słowo od tłumacza
Przedmowa
I. Wielogłos literatury Wilna na początku XX wieku: metodologia
Założenia perspektywy porównawczej
Koncepcja wczesnego wileńskiego modernizmu literackiego
Kontrapunkty literatur
II. Przełom XIX i XX wieku – preludium modernizmu
Miasto i literatura – związek z przełomu stuleci
Mieszczaństwo wileńskie – nowe dyskursy
Linia przerywana nowej estetyki – Emma Jeleńska, Jewgienij Szweder,
Kazys Puida
III. Lata 1904–1907 – do głosu dochodzą indywidualizm i bunt
Młode Wilno – pokolenie „dziejowej zawieruchy”
Prometeizm
Siła jednostki – Uria Kacenelenbogen
Sprzeczności „nowego człowieka” – Aron Wajter
Polifoniczność literatury w Wilnie
Zraniona niepokorna świadomość – Jonas Biliūnas
Kryzys języka. Samotne światy Pereca Hirszbejna
IV. Autonomia literatury: poszukiwania piękna i syntezy (po 1908 roku)
Czym jest świadomość neoromantyczna?
Przestrzeń dla sztuki: Żórawce, „Literarishe Monatsshriftn”,
„Vaivorykštė”
Programowy estetyzm – literatura żydowska
Litewski program estetycznej harmonii
Między kosmosem sztuki a mikrokosmosem duszy. Wielojęzyczna
proza poetycka
V. Doświadczenie wielowymiarowej rzeczywistości w utworach
z lat 1912–1915
Zmiana pojęcia rzeczywistości – ku relatywizmowi i witalizmowi
Na grząskim gruncie psychiki – doktor Nikołaj Krainski
Poetycki bal maskowy: Jerzy Jankowski i Zdzisław Kleszczyński
Nurty realności w powieści Ignasa Šeiniusa Fale szaleją (Bangos siaučia)
Rozpad świadomości naiwnej – Anton Maksima Hareckiego
Życie chtoniczne – poezja Maksima Bahdanowicza
Eros ziemski w liryce Lejba Najdusa
Bibliografia
Summary
Indeks osobowy
Projekt i wykonanie: YELLOWTEAM