Książka zawiera opis pewnych relacji i zasadniczych aspektów integracji, dotyczących Słowacji i Polski w latach 2000-2005, a także wydarzeń międzynarodowych, które w tym czasie wywarły wpływ na nasz kraje. Między poszczególnymi rozdziałami autorka zamieszcza refleksje na temat perypetii językowych. Nie tylko cieszyły się one wielkim zainteresowaniem podczas dyplomatycznych kolacji, gdy zabawiała nimi gości, ale też umożliwiły jej zwięzłe wyrażenie tego, czego jako była ambasador Republiki Słowackiej nie odważyła się powiedzieć wprost. Wybrała także niektóre zapiski z jej prywatnego dziennika dyplomaty. Być może rzucą one nieco światła na kulisy pracy dyplomatów i ambasadora za granicą, która wciąż jeszcze owiana jest przesądami, i przybliżą czytelnikowi poziom dyskursu publicznego w Polsce. 

Magda Vášáryová jest osobą rozlicznych cnót, zalet i publicznych ról. To słynna aktorka z filmu według książki Hrabala Postrzyżyny. To znakomita ambasadorka Czechosłowacji w Wiedniu bezpośrednio po Aksamitnej rewolucji. To również znana polityczka słowacka, która odgrywała istotną rolę w obozie słowackiej demokracji. To osoba, która będąc ambasadorem Słowacji w Polsce zrobiła wiele dla zbliżenia między naszymi narodami. To, na koniec, bystra, piękna i inteligentna obserwatorka otaczającego ją świata. Jej książkę Sąsiad o północy powinien przeczytać każdy i nikt tej lektury nie będzie żałował.

Adam Michnik

Ze światem dyplomacji zetknąłem się bliżej bardzo późno w mym życiu, bo dopiero mając 68 lat. Powołany przez rząd Tadeusza Mazowieckiego na ambasadora RP w Wiedniu, należałem jesienią 1990 r. do przedstawicieli wyemancypowanych państw Europy Środkowowschodniej. Austriacy czujnie obserwowali szczególnie tych dyplomatów, którzy mieli reprezentować w Wiedniu dotychczasowe kraje komunistyczne, historycznie bliskie Austrii, jak Polska, Czechosłowacja i Węgry. Byliśmy więc z Magdą Vášáryovą i ówczesnym ambasadorem Węgier Denesem Hunkarem w grupie cieszącej się szczególnym zainteresowaniem gospodarzy. Znajomość, a potem przyjaźń zapo- czątkowana wtedy z Vášáryovą, która już po niespełna trzech latach zakończyła swą misję ambasadora Czechosłowacji w związku z podziałem tego państwa na dwa suwerenne podmioty, zachowaliśmy z żoną jako cenne doświadczenie ludzkie i element trwałego przyjacielskiego kontaktu, towarzyszącego później także jej obecności w roli ambasadora Słowacji w Polsce. Socjolog, aktorka filmowa i teatralna z kręgu osób bliskich Václavovi Havlowi, pełna energii i uroku, a przy tym błyskotliwa i inteligentna kobieta – wszystko to zdarzało się rzadko, nawet w początkach nowej służby dyplomatycznej naszych emancypujących się państw i było odległe od urzędowej rutyny. Później przekonałem się, że Magda obdarzona jest też niewątpliwym talentem pisarskim, i że to co pisze jest nie tylko słuszne i sympatyczne, ale i ciekawe. Z przekonaniem polecam ją jako autorkę polskiemu czytelnikowi.

Władysław Bartoszewski

SPIS TREŚCI

Przedmowa . V
Wstęp . 1
Jeszcze Magda w Polsce nie zginęła... ale zginąć może? . 3
Z notatnika dyplomaty – Czerwiec 2000 . 5
Historia – Co za stosunek! . 6
– Historie zbójnickie . 8
Z notatnika dyplomaty – Tydzień 19–26.06.2000 . 12
Współczesność – W imię Boga... . 14
Historia – Tylko tyle i aż tyle . 17
Język – Chichot historii . 19
Współczesność – Spełnienie stuletniego marzenia albo polityka
zagraniczna Polski po roku 1999 . 20
Z notatnika dyplomaty – Tydzień 7–14.08.2000 . 25
Historia – Pieniądze, peniaze, peneži... . 28
Język – Mój fígeľ . 32
Współczesność – Drogi Włodku... . 34
Historia – Litwo, ojczyzno moja... . 41
Z notatnika dyplomaty – Tydzień 28.08–3.09.2000 . 44
Współczesność – Nasz region . 47
Język – Laska czy láska? . 52
Współczesność – Kierunek: Wschód . 54
– Gazownicze dylematy . 58
Historia – Ostatni będą pierwszymi... . 61
Z notatnika dyplomaty – Tydzień 11–18.09.2000 . 66
Historia – Koń, jaki jest, każdy widzi . 69
Współczesność – Kuchnia dyplomatyczna . 73
Język – Brusel czy Bruksela? . 76
Z notatnika dyplomaty – Tydzień 18–24.09.2000 . 79
Historia – Naiwność, która nie może się już powtórzyć! . 81
Współczesność – Wybory prezydenckie w Polsce w grudniu 2000 r. . 88
Z notatnika dyplomaty – Tydzień 4–10.12.2000 . 91
Współczesność – Nowi Amerykanie w Europie albo polityka
bezpieczeństwa po 20 stycznia 2001 r. . 94
Język – Hulaj dusza, piekła nie ma! . 97
Historia – Polskie wojska na Słowacji i vice versa . 99
Współczesność – I co dalej? . 104
– Ciąg dalszy gazowniczych przekomarzanek . 105
Z notatnika dyplomaty – Intensywny początek lutego 2001 . 109
Współczesność – Szczyt sezonu dyplomatycznego – oficjalna wizyta
słowackiego ministra spraw zagranicznych w Polsce . 113
Język – O, rany boskie! . 120
Historia – W góry, w góry, miły bracie! . 122
Z notatnika dyplomaty – Maj w Warszawie w roku 2001 . 126
Z notatnika dyplomaty – Lato 2001 . 136
Współczesność – Co zmieniły wybory parlamentarne w 2001 r.? . 138
Z notatnika dyplomaty – Drugi rok w Polsce . 144
Język – Zakazane strony . 147
Historia – Poszukiwania Polaków na Słowacji . 149
Współczesność – Spotkanie głów . 153
Z notatnika dyplomaty – Wiosna 2002 . 157
Współczesność – Historyczna chwila dla NATO w Reykjaviku
14 maja 2002 . 162
Historia – Kto z kim i dlaczego? . 166
Język – Odwracanie kota ogonem . 170
Współczesność – Davos Europy Wschodniej w Krynicy 2002 . 173
– Wybory parlamentarne na Słowacji we wrześniu 2002 . 177
Z notatnika dyplomaty – Kociołek wewnątrzpolityczny . 179
– Otwarcie słowackiej ekspozycji w Auschwitz . 181
Historia – Umowa pittsburska na polskim statku i za polskie
pieniądze . 184
Język – My, swojacy . 188
Współczesność – Hurra, wreszcie idziemy do NATO . 190
Historia – Lepiej zapalić świeczkę, niż przeklinać ciemność . 199
Z notatnika dyplomaty – Zima 2002 . 204
Współczesność – Definitywnie idziemy do Europy . 208
Język – Język polskich mediów albo To nie nasz kraj! . 211
Z notatnika dyplomaty – Trzeci sezon . 214
Historia – Dwa powstania naraz . 219
Współczesność – To nie te czasy! . 223
Z notatnika dyplomaty – Stare znane sprawy . 227
Język – Wesołe słowa . 233
Historia – Tajemnicza Ukraina Zakarpacka i los Łemków . 236
Współczesność – Przyszedł Rywin do Michnika . 239
Z notatnika dyplomaty – Wiosna 2003 . 242
Współczesność – Irak . 245
Język – Zakazane słowa II . 251
Historia – Co by było, gdyby... . 253
Z notatnika dyplomaty – Słowacy w Polsce . 257
Współczesność – Upadek polskiej lewicy . 261
Historia – Lata przełomu – 1968 i 1980 . 265
Z notatnika dyplomaty – Sezon czwarty . 268
Język – Polszczyzna moja ulubiona . 271
Współczesność – Neurotyczna Polska . 273
Historia – Nowoczesne stosunki . 276
Współczesność – Wizyty w roku 2004 . 279
Z notatnika dyplomaty – Wrzesień 2004 . 284
Współczesność – Nicea albo śmierć? . 286
Zakończenie . 292
Bibliografia . 295
Indeks nazwisk . 297