Książka jest monografią z zakresu składni predykatowo-argumentowej, poświęconą teorii i metodologii opisu przymiotnika jako wykładnika predykacji niezdaniotwórczej. Celem opisu jest ustalenie sposobów powierzchniowej realizacji treści propozycjonalnych w granicach grupy imiennej z akcesorycznym komponentem przymiotnikowym oraz zbadanie mechanizmów tworzenia struktur polipropozycjonalnych na przykładzie semantyczno-pragmatycznej analizy uwarunkowań współnominalizacji struktur predykatowo -argumentowych w postaci ciągów poliadiektywnych oraz składniowej koegzystencji propozycji jądrowej i adiunktywnej w formie zdaniowej. Poruszana w pracy problematyka wchodzi w obszar badawczy zarówno językoznawstwa teoretycznego, jak i polonistycznego, a w szczególności składni semantycznej, semantyki, pragmatyki oraz gramatyki tekstu.

SPIS TREŚCI

Przedmowa  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
Rozdział I
Wprowadzenie: koncepcja opisu przymiotnika jako wyraŜenia
predykatywnego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .15
I.1. Paradygmat badawczy: podstawowe załoŜenia i aparat pojęciowo-
terminologiczny modelu składni predykatowo-argumentowej  . . . . . . . . . .  15
I.2. Cele opisu  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .18
I.3. Merytoryczne uwarunkowania wyboru przedmiotu opisu  . . . . . . . . . . . .19
I.4. Przymiotnik: preliminaria teoretyczne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
      I.4.1. „Przymiotnikowość”: dylematy i rozstrzygnięcia  . . . . . . . . . . . . .20
      I.4.2. Charakterystyka powierzchniowo-syntaktyczna przymiotnika:
punkty sporne i bezsporne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .23
      I.4.3. Hierarchizacja pozycji syntagmatycznych przymiotnika: głos
w dyskusji  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25
      I.4.4. Rola kryteriów morfologicznych i powierzchniowo-syntaktycznych
w ustaleniu zakresu klasy leksemów adiektywnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
I.5. Baza empiryczna  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .28
I.5.1. Restrykcje semantyczno-syntaktyczne nałoŜone na obiekt opisu  . . . .28
I.5.2. Charakterystyka kwantytatywna wyekscerpowanego materiału
językowego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
I.6. Potoczność: główne kryterium selekcji materiału źródłowego  . . . .  . . . .31
I.6.1. Zakres terminu „język potoczny”  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
I.6.2. Potoczność: remedium na ryzyko nadinterpretacji i klucz do
aktywnych w procesie tworzenia i rozumienia tekstu konwencji
pozajęzykowych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
I.6.3. Konwencje językowe a pozajęzykowe: ważkość i trudność
ich rozróżnienia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
I.7. Dodatkowe kryteria selekcji materiału źródłowego  . . .. . . . . . . . . . . . .37
I.7.1. Piśmienność  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
I.7.2. Wysoki stopień uprzymiotnikowienia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
I.7.3. Intertekstualność paradygmatyczna  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38
I.8. Etapy badania  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39
I.9. Dociekania metodologiczne  . . . . . . . .   . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
I.9.1. Problem ograniczonej efektywności powierzchniowej analizy
organizacji płaszczyzny treści  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41
I.9.2. Miejsce introspekcji w badaniach semantycznych  . . . . . . .. . . . . . . . .43
I.9.3. Zastosowane metody  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45
Przypisy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
Rozdział II
Przymiotnik jako wyrażenie predykatywne  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73
II.1. Kategorialne zróżnicowanie systemu leksykalnych wykładników predykatu73
II.2. Typy formalnych reprezentacji relacji predykatywnej: relacja
predykatywna a związek zdaniotwórczy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..77
II.3. Pozycja adnominalna a pozycja przyłącznikowa adiektywnego wyraŜenia
predykatywnego (AdjWP) jako komunikacyjnie relewantne sposoby
różnicowania strukturalizacji treści propozycjonalnych  . . . . . . . . . . . . . . . . 79
II.4. Pozycja syntagmatyczna przymiotników oceniających i parametrycznych
a paradygmat interpretacyjny realizowanych z ich udziałem
strukturalizacji SPA  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86
II.5. Struktura pojęciowa przymiotników oceniających i parametrycznych . . . .94
II.6. Przymiotnikowe derywaty transpozycyjne (AdjDT)  . . . . . . . . . . . . . . . .99
II.6.1. Przymiotniki denominalne jako AdjDT  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99
II.6.2. Transpozycyjność tzw. przymiotników materiałowych  . . . . . . . . . . . 105
II.6.3. Przymiotniki posesywne i ich homonimiczne AdjDT  . . . . . . . . . . . . 108
II.6.4. Komunikacyjne zadania syntaktycznej derywacji przymiotników  . . .. 110
II.6.5. Nieorzecznikowość AdjDT  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . 119
II.7. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . .121
Przypisy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 122
Rozdział III
Grupa imienna z przymiotnikiem jako sposób formalizacji treści
propozycjonalnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143
III.1. Zakres manifestacji powierzchniowej treści propozycjonalnych  . . . . . .143
III.1.1. Pojęcie niedokodowania i przekodowania (nadkodowania) tekstu  . .143
III.1.2. Rodzaje niedokodowania i przekodowania tekstu  . . . . . . . . . . . . .144
III.1.3. Typy operacji redukcji powierzchniowej: kompresja
a kondensacja  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
III.1.4. Pleonastyczność jako redundancja nadawcy: pleonazm absolutny
a pleonazm względny  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
III.2. Pleonastyczne grupy nominalne z przymiotnikiem i ich quasi-pleonastyczne
odpowiedniki  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
III.3. Poliadiektywność monopropozycjonalnej grupy imiennej jako rezultat
         eksplikatywno-dezintegrującej formalizacji SPA  . . . . . . . . . . . . . . . 166
III.3.1. Specyfika formalizacji treści propozycjonalnych fundowanych na
predykatach reprezentowanych przez tzw. przymiotniki relacyjne
(relatywne)  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .167
III.3.2. Zasada Domniemania Absorpcji  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
III.3.3. Tzw. przecinek fakultatywny jako wykładnik zakresu eksterioryzacji
w konstrukcjach eksplikatywno-dezintegrujących  . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 174
III.3.4. Eksplikatywno-dezintegrująca nominalizacja SPA fundowanych na
predykatach kauzatywnych  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
III.4. Koselekcja współnominalizowanych SPA w polipropozycjonalnych grupach
imiennych (PGN)  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .178
III.4.1. Kryteria klasyfikacji PGN  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . 181
III.4.2. Charakterystyka wewnętrznie zintegrowanych PGN  . . . . . . . . . .  . 187
III.5. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .199
Przypisy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Rozdział IV
Grupa imienna z przymiotnikiem jako wykładnik propozycji
adiunktywnej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
IV.1. Czynniki determinujące włączenie do formy zdaniowej predykacji
niezdaniotwórczej  . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220
IV.2. Funkcje wartościowania w propozycjach derywowanych  . . . . . . . . . . . .240
         IV.2.1. Wartościowanie implikowane a wartościowanie naddane  . . . . 240
         IV.2.2. Zjawisko projekcji wartościowania  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242
         IV.2.3. Interakcja semów wartościujących  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
IV.3. Niedookreśloność koherencji w propozycjach derywowanych .  . . . . . . .255
IV.4. Podsumowanie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .261
Przypisy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . 264
Zakończenie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
Wykaz stosowanych skrótów i symboli  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Materiały źródłowe  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275
Cytowana literatura  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
Indeks nazwisk  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307
Indeks terminów  . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313