Ta barwna, dramatyczna, niestroniąca od anegdoty, relacja z historii XX wieku zawiera przejmujący obraz polskiego komunizmu, którego Lucyna Tychowa jest jednym z ostatnich świadków. Oglądamy przedwojenną Warszawę społecznych i narodowych kontrastów, bombardowany przez Niemców sowiecki Mińsk, wojenną Moskwę i egzotykę stepów Baszkirii. Książka mówi o asymilacji polskich Żydów, o dramacie antysemityzmu i dotykającej najbliższą rodzinę tragedii Holocaustu, o moralnym buncie przeciw niesprawiedliwości i bolesnym rozrachunku ze światem młodzieńczych ideałów. Humanistyczna refleksja  nad niejednoznacznością ludzkich losów łączy ze sobą rozmaite środowiska: spotykamy tu działaczy i polityków, jak Małgorzata Fornalska, Janek Krasicki i Bolesław Bierut, pisarzy i artystów, jak Janusz Korczak, Julian Tuwim i Bronisław Linke, uczonych, jak Feliks Tych, Bronisław Geremek i Alina Brodzka, aktorów, jak Tadeusz Łomnicki, Mariusz Dmochowski czy Irena Kwiatkowska. Powikłany, daleki od klisz i stereotypów świat PRL-u – świat, którego już nie ma, którego nie rozumiemy. A w nim Jakub Berman, osoba numer dwa stalinowskiej Polski.

Lucyna Tychowa (ur. 1929), emerytowany reżyser teatralny i telewizyjny

Andrzej Romanowski (ur. 1951), profesor na Wydziale Polonistyki UJ i w Instytucie Historii PAN

Spis treści

Jest Pani ostatnim świadkiem…
Myślę: ojciec 
Myślę: matka 
Komunizm
Tamten wrzesień
Zagłada w dzieciństwie
Ucieczka  
O krok od śmierci  
Paweł Finder  
Z Rosławla do Ufy  
Małgorzata Fornalska
Janek Krasicki  
W stepach Baszkirii 
„Jak Wisła szeroka…”
Jaka Polska? 
Feliks 
Rodzina z Radomska 
Feliks i Lucyna
Józef Cyrankiewicz 
Polska lubelska
„Żydki nie chcieli do gazu”  
Gomułka i Tuwim
Triumwirat
Szczebel
Bolesław Bierut 
Stare i nowe
Dygnitarz
Czerwony krawat
Los 
Młodość
Upadek 
Otwartość
Córka Bermana
Świat wolności
Świat teatru
Aktorzy prowincjonalni
Wilczy bilet
Trauma Marca 
Teatralne ostatki
Na rozdrożu
Rodzice odchodzą 
Brzemię  
Nowe i stare  
Pożegnanie z bronią 
Indeks nazwisk