Utworzenie uniwersytetów zawdzięczamy Średniowieczu. Były one wówczas traktowane jako ponadpaństwowe instytucje, charakterystyczne dla uniwersalnej europejskiej „republiki narodów chrześcijańskich”, stąd też o ich powstaniu mogła decydować wyłącznie jedna z tych dwu ówczesnych potęg: papież lub cesarz. Szczególną opieką powstające uniwersytety otoczył Kościół, nadając im szereg istotnych przywilejów łącznie z wyłączeniem scholarów i wykładowców spod sądownictwa władz świeckich. Dzięki temu uniwersytety dość szybko przekształciły się w międzynarodowe autonomiczne ośrodki życia naukowego o podobnym zakresie działalności i identycznej strukturze organizacyjnej. Podobnie jak w przypadku innych europejskich uczelni kształtowały się również losy Akademii Krakowskiej, na której założenie w wyniku prośby Kazimierza Wielkiego wyraził zgodę przebywający wówczas w Awinionie papież Urban V (Guillaume de Grimoard). W myśl koncepcji królewskiej miała to być szkoła  prawnicza,  jak o tym świadczy jej struktura oraz podział wynagrodzenia pomiędzy wykładowców. Zawiesiła ona jednak wkrótce swą działalność i wznowiła ją dopiero  w wyniku wydania przez Władysława Jagiełłę dzięki staraniom królowej św. Jadwigi przywileju jej odnowienia w dniu 26 lipca 1400 r. W rzędzie zasłużonych dla Uniwersytetu Jagiellońskiego monarchów, obok Kazimierza Wielkiego, św. Jadwigi i Władysława Jagiełły, należy też umieścić Zygmunta I, który nadał szlachectwo wszystkim profesorom Akademii Krakowskiej pochodzenia plebejskiego oraz ich potomkom z prawego łoża. Jego przywilej nie wszedł jednak  w życie wskutek oporu szlachty.

Prof. dr hab. Janusz Sondel urodził się 30 kwietnia 1937 r. we Lwowie jako syn dyrektora majątków miejskich. Już podczas studiów na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, które ukończył w czerwcu 1957 r., został zatrudniony w Katedrze Prawa Rzymskiego UJ. W 1964 r. doktoryzował się na podstawie rozprawy pt. Szczególne rodzaje depozytu w prawie rzymskim, która na międzynarodowym konkursie zorganizowanym przez Centro di Studi Romanistici w Neapolu została nagrodzona srebrnym medalem. Prawa rzymskiego  dotyczyła też jego praca habilitacyjna pt. Precarium w prawie rzymskim  (1972 r.). Pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku prof. Sondel odszedł od problematyki praw antycznych i rozpoczął badania nad rolą prawa rzymskiego w kształtowaniu polskiej kultury prawnej. Wyrazem tego – oprócz kilkudziesięciu artykułów – stały się kolejne monografie oraz obszerny, obejmujący 100 000 haseł Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, który przyniósł autorowi nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Laury Jagiellońskie i Nagrodę ministra edukacji narodowej I stopnia. W ramach tej dziedziny badawczej prof. Sondel zajął się również historią Uniwersytetu Jagiellońskiego, a przy tej okazji jego związkami z Kościołem rzymskokatolickim. Temu właśnie zagadnieniu poświęcił monografię pt. Zawsze wierny. Uniwersytet Jagielloński a Kościół rzymskokatolicki (2006 r.), za którą w listopadzie 2007 r. otrzymał nagrodę Miasta Krakowa w dziedzinie kultury i nauki. W lipcu 2011 r. ukazało się natomiast kolejne opracowanie prof. J. Sondla dotyczące dziejów krakowskiej wszechnicy, a mianowicie monumentalny Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego (o obj. 62 arkuszy). W sumie jego dorobek naukowy liczy 160 pozycji, w tym 13 opracowań monograficznych.

W trakcie swojej kilkudziesięcioletniej pracy na Uniwersytecie Janusz Sondel pełnił szereg odpowiedzialnych funkcji, m.in. prodziekana Wydziału Prawa i Administracji oraz prorektora do spraw ogólnych UJ. Od 2000 r. jest też rektorem Wyższej Szkole Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej. W latach 1977-2011 wykładał również jako profesor zwyczajny na Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie prawo w turystyce. Wypromował 11 doktorów i 1 doktora habilitowanego. Wyrazem uznania dla jego osiągnięć naukowych i dydaktycznych stała się poświęcona mu księga pamiątkowa pt. Leges sapere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Januszowi Sondlowi w pięćdziesiątą rocznicę pracy naukowej (Kraków 2008).

Spis treści

I. Tytułem wstępu
A) List Urbana V do arcybiskupa Jarosława Bogorii ze Skotnik

II. Uniwersytet prawniczy Kazimierza Wielkiego
A) Suplika Kazimierza Wielkiego do papieża Urbana V
B) Przywilej fundacyjny Kazimierza Wielkiego z 12 maja 1364 r.
C) Poręczenie swobód uniwersyteckich przez władze miasta Krakowa
D) Papieskie zatwierdzenie krakowskiego Studium Generale
E) List Urbana V do Kazimierza Wielkiego z dnia 13 września 1364 r.

III. Uniwersytet teologiczny Władysława Jagiełły
A) Przywilej odnowienia Akademii Krakowskiej przez Władysława Jagiełłę
B) Ustanowienie Wydziału Teologicznego przez Bonifacego IX

IV. Odnowiona uczelnia

V. Nadanie szlachectwa profesorom Uniwersytetu Jagiellońskiego

A) Przywilej Zygmunta I

VI. Aneks (teksty łacińskie)
A) List Urbana V do Jarosława Bogorii ze Skotnik
B) Suplika Kazimierza Wielkiego
C) Przywilej fundacyjny Kazimierza Wielkiego z 12 maja 1364 r.
D) Poręczenie swobód uniwersyteckich przez władze miasta Krakowa
E)  Zatwierdzenie krakowskiego Studium Generale przez Urbana V
F)  List Urbana V do Kazimierza Wielkiego z 13 września 1364 r.
G) Przywilej odnowienia Akademii Krakowskiej przez Władysława Jagiełłę
H) Ustanowienie Wydziału Teologicznego przez Bonifacego IX

Ważniejsza literatura