Teksty w 100-lecie wydania książki H. Sienkiewicza

PREZENTACJA KSIĄŻKI

Wokół „W pustyni i w puszczy” to wieloautorska monografia, w której sąsiadują ze sobą studia dotyczące Afryki w czasach Sienkiewicza (zwłaszcza widzianej z perspektywy polskiej), literackich obrazów Afryki tworzących kontekst powieści Sienkiewicza, strategii artystycznych autora, genezy i recepcji jego powieści. [...] Wobec powszechnej dziś świadomości zmiany roli czytelnictwa w edukacji i dziedziczeniu kultury w Polsce wydało nam się właściwe opublikowanie tego tomu na stulecie ukazania się pierwodruku; jesteśmy przeświadczeni, że W pustyni i w puszczy, choć prawie już nieczytane, ma trwałe miejsce wśród polskich „węzłów pamięci”, świadectw polskiego doświadczenia i polskiej tożsamości minionego stulecia.

Spis treści

Jerzy Axer, Zamiast wstępu. Lektura nostalgiczna – lektura elitarna .9

Część I

Afryka i Polska. czasy Sienkiewicza

Michał Leśniewski, Afryka w epoce Sienkiewicza . . . . . . . . . . . . . 15

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

Paweł Zajas, Polacy jako Burowie. Imagologia pomiędzy auto-

i heterostereotypem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . .29

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .53

Danuta Płygawko, Sprawa listu baronowej Berthy von Suttner do

Henryka Sienkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57

Aneks . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

Dyskusja . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62

Tadeusz Budrewicz, Uwolnić Murzynka! Misjonarski kontekst

W pustyni i w puszczy . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91

Marceli Kosman, Polskie echa w afrykańskiej powieści twórcy

Trylogii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104

Jan Rybicki, Conrad i Sienkiewicz: polska zmiana warty na Czarnym

Lądzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126

Bożena Czarnecka, Niderlandzki Conrad. Henri van Booven,

Tropenwee(1904) i obraz Konga Belgijskiego w kolonialnej

literaturze niderlandzkojęzycznej przełomu XIX i XX wieku . . . . . .129

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .143

Jerzy Koch, Wenus Hotentocka. Fakty? Mity! . . . . . . . . . . . . . . . .145

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .166

Bogdan Żurawski, „Szyluki jest to naród przeważnie rolniczy”.

Podróże Ignacego T. Żagiella po Egipcie i Sudanie . . . . . . . . . . . .169

Krzysztof Stępnik, Afryka w podróżopisarstwie Stanisława Bełzy . . . 191

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .216

Część II

Obraz Afryki u Sienkiewicza

Jan J. Milewski, Obraz Afryki w spuściźnie Henryka Sienkiewicza

– refleksje historyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .223

Jolanta Sztachelska, Petroniusz patrzy na Afrykę. O Listach z     Afryki

Henryka Sienkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .253

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .271

Bogdan Mazan, Egzotyzm i obcość afrykańskiego świata na

przykładzie W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza . . . . . . . . .  275

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .301

Ewa Kosowska, Czarny i biali. Biały i czarni. Czego Staś Tarkowski

nie dostrzegł po drugiej stronie lustra? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  305

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . .322

Ryszard Koziołek, Problematyka inicjacyjna a dyskurs kolonialny . . .325

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   . . . . . . . . . . . . .343

Jan Kieniewicz, Chłopcy w opałach. Studium spotkania w sytuacji

kolonialnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . .347

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .358

Jan Rybicki, Sienkiewicz i Szklarski. Staś Tarkowski i Tomek

Wilmowski. Rozpoznanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .363

Jerzy Axer, Polowanie na woboz nagonką . . . . . . . . . . . . . . . .. . . .377

Część III 

Proces twórczy – strategie pisarskie

Maria Bokszczanin, O pisaniu W pustyni i w puszczy na podstawie

listów Henryka Sienkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  393

Listy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .399

Tadeusz Bujnicki, O rękopisie W pustyni i w puszczy, skreśleniach

i zmianach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409

Adrianna Adamek-Świechowska, O listach Wandy Ulanowskiej do

Henryka Sienkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .419

Tadeusz Bujnicki, O podlotkach u Sienkiewicza. Skąd się wzięła Nel? 435

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445

Jerzy Axer, Czy Theodore Roosevelt patronował pisaniu W pustyni i w puszczy?449

Tadeusz Bujnicki, Glosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  455

1. O niedokończonych i zaniechanych utworach Sienkiewicza . .     455

2. Afrykański „Orient” Sienkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  460

3. O „skrzydlatych słowach” Kalego. Przyczynek do europejskiej

politycznej moralności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .      462

Jerzy Axer, Glosy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

1. W pustyni i w puszczy – przeoczone źródło tytułu . . . . . . . . . .   467

2. Jeszcze o Wa-himach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469

3. Słonie wodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  471

4. Genealogia Saby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473

5. Murzyńska armia Stasia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   475

6. Epicki finał i epicka sprawiedliwość W pustyni i w puszczy       . .  478

7. Staś jako epigrafik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  480

Część IV

W pustyni i w puszczy. Lektura – recepcja – szkoła

Jan Kieniewicz, Interpretacje kolonialne, postkolonialne i politycznie

poprawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .485

Tadeusz Bujnicki, W pustyni i w puszczy jako baśń . . . . . . . . . . .. . .493

Michał Rogoż, Adaptacje filmowe W pustyni i w puszczy Henryka

Sienkiewicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .501

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .517

Wojciech Birek, Staś i Nel w obrazkach. Ilustrowane i komiksowe

edycje W pustyni i w puszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .519

Tetiana Dziadewicz, W pustyni i w puszczy: recepcja rosyjska,

radziecka, ukraińska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .537

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .546

Małgorzata Kasner, Recepcja litewska W pustyni i w puszczy . . . . . . .549

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .554

Jan Rybicki, Angielskie przekłady W pustyni i w puszczy . . . . . . . . . .555

Mahmud el Tayeb, Sudańczyk patrzy na W pustyni i w puszczy . . . . .571

Małgorzata Chrobak, O wartości pedagogicznej i edukacyjnej

W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza z perspektywy

krytyki tematycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . .581

Dyskusja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .595

Piotr Wilczek, Inicjacja i kanon – ankieta na temat powieści

W pustyni i w puszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .599

ANEKS: Ankieta o powieści W pustyni i w puszczy . . . . . . . . . . . . . . . 609

INDEKS NAZWISK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635

INDEKS GEOGRAFICZNY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .651

SPIS MAP I ILUSTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .657