Czwarty tom Pism wybranych Władysława Bartoszewskiego zawiera teksty rozproszone z lat 1980–1990. Podczas ich lektury warto pamiętać, iż w pamiętnym Sierpniu 1980 r. był On sygnatariuszem solidarnościowego listu intelektualistów do strajkujących robotników Wybrzeża, następnie w grudniu 1980 r. współzałożycielem ukonstytuowanego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania przy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Dwukrotnie otrzymał od Prezydenta RP na uchodźstwie Edwarda Raczyńskiego propozycję zostania następcą Prezydenta RP (w lutym 1981 r. i w grudniu 1982 r.). Przemawiał 12 XII 1981 r., drugiego dnia obrad I Kongresu Kultury Polskiej w Warszawie, przerwanego z chwilą wprowadzenia stanu wojennego. Internowany wówczas, został 28 IV 1982 r. zwolniony z Jaworza (gdzie był z wyboru starszym obozu). Od jesieni 1982 r. z krótkimi przerwami aż do 1990 r. Władysław Bartoszewski przebywał w Niemczech, początkowo jako stypendysta Wissenschaftskollege zu Berlin, zaś od jesieni 1983 r. jako wykładowca najnowszej historii Polski na kilku znanych uniwersytetach niemieckich – w Monachium, Eichstätt i Augsburgu. W tym czasie, w październiku 1986 r., podczas Międzynarodowych Targów Książki we Frankfurcie nad Menem w obecności prezydenta Richarda von Weizsäckera otrzymał Nagrodę Pokojową Księgarstwa Niemieckiego, nazywaną potocznie pół-Noblem. Symbolicznym zamknięciem objętego niniejszym tomem okresu życia Autora jest objęcie przezeń we wrześniu 1990 r. stanowiska ambasadora wolnej i suwerennej Trzeciej Rzeczypospolitej Polskiej w Wiedniu.

Andrzej Krzysztof Kunert

SPIS TREŚCI

Andrzej Krzysztof Kunert

Słowo Powstania Warszawskiego

Konspiracyjne edycje Miłosza w latach okupacji

Bolesław Jerzy Pawłowicz

Tajna prasa w okresie okupacji 1939–1945 i jej rola w życiu społeczeństwa

1944. Powstanie Warszawskie

O Powstaniu Warszawskim w „Tygodniku Powszechnym” 1945–1980

Głos w dyskusji w drugim dniu Kongresu Kultury Polskiej 12 XII 1981 r. w Warszawie

O Juliuszu Wiktorze Gomulickim. W siedemdziesiątą rocznicę urodzin

Słowo wstępne [do:] Polskie Stronnictwo Ludowe w latach 1945–1946...

Przemówienie dziękczynne w imieniu laureatów Nagrody Herdera, wygłoszone 4 V 1983 r. w Wiedniu

Patriotismus heute // Patriotyzm dzisiaj

Dokąd idziemy                           

Erfolg ist kein Kriterium // Powodzenie to nie kryterium

Przedmowa [do:] Leokadia Schmidt, „Cudem przeżyliśmy czas zagłady”

Władysław Bartoszewski o „Pamiętniku Literackim” (Rozmawiał Józef Garliński)

Stosunki polsko-żydowskie w okupowanej Polsce 1939–1945 (wybrane zagadnienia)

Publikacje konspiracyjne o Oświęcimiu

Służba Polsce

Nie żałuję ani jednego napisanego zdania... Rozmowa z... (Rozmawiał Łukasz Kądziela)

Kein Frieden ohne Freiheit // Nie ma pokoju bez wolności

Zur Geschichte des polnischen P.E.N.–Clubs // Z historii polskiego PEN Clubu

Die Opposition in Polen und die deutsche Frage // Opozycja w Polsce a sprawa niemiecka

Kulturelle Vielfalt versus kulturelle Einheit Europas? // Różnorodność kulturowa czy kulturowa jedność Europy?

The Founding of the All-Polish Anti-Racist League in 1946 // Powstanie Ligi do Walki z Rasizmem w 1946 r.

Von der Pogromnacht 1938 bis zur Endlösung der Judenfrage. Anmerkungen eines christlichen Europäers // Od Nocy Pogromów 1938 r. do ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. Refleksje chrześcijańskiego Europejczyka

Eine polnische Stimme. Erfahrungen mit der Bundesrepublik Deutschland // Polski głos. Doświadczenia

z Republiką Federalną Niemiec

Polen: die Ziet ist reif. Gastkommentar // Polska: czas dojrzał, w cyklu: Komentarz gościnny

Provokation der Arbeit. Gastkommentar // Prowokacja wobec robotników, w cyklu: Komentarz gościnny

Die Zuspitzung in Polen. Gastkommentar // Zaostrzenie w Polsce, w cyklu: Komentarz gościnny

Wunder an der Weichsel? Gastkommentar // Cud nad Wisłą?, w cyklu: Komentarz gościnny

Ein historischer Tag. Gastkommentar // Historyczny dzień, w cyklu: Komentarz gościnny

Der Neubeginn in Warschau. Gastkommentar // Nowy początek w Warszawie,

w cyklu: Komentarz gościnny

Erst mit Stalins Überfall war der Krieg für Polen verloren // Dopiero napaść Stalina oznaczała

dla Polski przegraną wojnę

Geschichte und Zeitgeschehen. Ihre Gegenwärtige Bedingtheit im heutigen Polen // Doświadczenie historii we współczesności Polaków

Nach fünf Jahren: Das Wunder, das ist Märtyrer bewirkte Popieluszko ist tot, aber sein Vermächtnis lebt und regiert sogar. Gastkommentar // Po pięciu latach: cud uczyniony przez męczennika. Popiełuszko nie żyje, ale jego spuścizna trwa, a nawet rządzi, w cyklu: Komentarz gościnny

„Unsere Regierung”. Gastkommentar // „Nasz rząd”, w cyklu: Komentarz gościnny

Der „runde Tisch” und seine Wölfe im neuen Schafspelz. Was im Frühjahr genützt haben mag, ist längst überholt. Gastkommentar // „Okrągły Stół” i jego wilki w nowej owczej skórze. Co mogło być przydatne wiosną, jest już dawno nieadekwatne, w cyklu: Komentarz gościnny

Erlittene Geschichte und unsere Zukunft //Doświadczona historia i nasza przyszłość

Polacy – Niemcy: rozmowa o przyszłości (Odpowiedź na ankietę „Arki”)

Polen. Die innen- und aussenpolitische Lage im Sommer 1939 // Sytuacja w polityce wewnętrznej i zagranicznej Polski latem 1939 r.

Polens Gestrige. Gastkommentar // Pogrobowcy PRL-u, w cyklu: Komentarz gościnny

Die Spitze des Eisbergs. Gastkommentar // Wierzchołek góry lodowej, w cyklu: Komentarz gościnny

Polacy - Niemcy: zapalne punkty (Rozmawiał Krzysztof Burnetko)

Indeks nazwisk