Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności.
Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce.
Komunizm był zasadniczym doświadczeniem XX w.; doświadczeniem tyleż koszmarnym, co istotnym. Komunizm naznaczył nas wszystkich i wszystkich okaleczył. Wciąż nie dysponujemy całościową historią komunistycznej partii polskiej. Nie napisano też - mimo wielu cennych publikacji - rzetelnej historii rządów komunistycznych w naszym kraju. Vladimir Tismǎneanu, znakomity historyk i analityk rumuńsko-amerykański, napisał historię komunizmu w Rumunii, którą czyta się jednym tchem. Przecież ta historia to rumuński wariant naszych wspólnych losów, rzec by można - to Polska w krzywym zwierciadle Drakuli. Są to więc losy odmienne. W Rumunii zwyciężyła orientacja narodowego, antysowieckiego stalinizmu.
Czytając tę książkę, zastanawiałem się, czy Ceausescu to był rumuński wariant Mieczysława Moczara. Ceausescu wygrał walkę o władzę i skończył przed plutonem egzekucyjnym; Moczar przegrał walkę o władzę i umarł we własnym łóżku. Historia komunizmu - świata prowokacji, czystek, procesów stalinowskich - była ironiczna i paradoksalna. Tismǎneanu opisał ją w sposób fascynujący. Ta książka, pełna kompetencji i dystansu, zasługuje na pilną lekturę.
Pisze Vladimir Tismǎneanu: "Moim celem było zrozumienie, dlaczego niektórzy ludzie w latach 20. (i późniejszych) podjęli walkę o sprawę komunizmu, w co wierzyli i w jaki sposób wyrażali swoje pasje oraz nadzieje. Jedno jest pewne: wstąpienie do partii komunistycznej w okresie międzywojennym stanowiło przejaw egzystencjalnej desperacji, zaś ówcześni działacze mogli liczyć jedynie na poniżenia i represje ze strony władz".
W konkluzji autor pisze: "Moja książka stanowi kronikę tragedii: od płonnych nadziei na lepsze jutro po nieuchronny i krwawy finał". To wyznanie osobiste wskazuje na rodzaj pasji poznawczej autora. Nieporównana lektura...
Adam Michnik
SPIS TREŚCI
Podziękowania
Skorowidz skrótów i akronimów
Wstęp. Historia rumuńskiego komunizmu – dlaczego?
Metodologia
W poszukiwaniu zaginionych archiwów
Studium rumuńskiego komunizmu – dlaczego?
Streszczenie
1. Zrozumieć narodowy stalinizm.
Spuścizna rządów Ceauşescu
Mesjanistyczne rojenia pariasów komunizmu
Antysowieccy staliniści
Niedołężna tyrania
Narodowy komunizm a narodowy stalinizm
Czy można spisać historię komunizmu?
2. Mesjanistyczna sekta.
Podziemna rumuńska Partia komunistyczna, 1921–1944
Rewolucja bolszewicka i socjalizm rumuński
Zejście do podziemia
Upadek pierwszego pokolenia
Tajemniczy IV zjazd oraz doktryna narodowego nihilizmu
V zjazd: refleksja
Stalinowscy antyfaszyści: RPK w latach 1931–1944
3. Droga do władzy absolutnej.
Od pseudomonarchii do demokracji ludowej, 1944–1948
Internacjonalizm, walki frakcyjne i narodowy komunizm w Rumunii, 1944–1948
Trzy ośrodki
Odszczepieniec Pătrăşcanu
4. Rozpasany stalinizm, 1948–1956
Leninowski intelektualista i partia: gehenna Lucreţiu Pătrăşcanu
Wzlot i upadek bałkańskiej Pasionarii
5. Pokłosie XX zjazdu kPzr,1957–1960
Rumuńscy komuniści a XX zjazd KPZR
Echa destalinizacji wśród intelektualistów
Skutki rewolucji węgierskiej
Plenum czerwcowo-lipcowe z 1957 r.
Plenum z czerwca 1958 r.
6. Walka z Chruszczowem
Gheorghiu-Dej i narodziny narodowego komunizmu,1960–1965
7. Dynastyczny komunizm Ceauşescu, 1965–1989
Kryzys legitymizacji
Agonia partii
Tłumienie sprzeciwu, fetowanie przywódcy
Dlaczego Ceauşescu nie upadł wcześniej
Narodowy komunizm w wydaniu rumuńskim?
Całość i części
Kryzys strukturalny i rozkład ideologiczny
Rewolucja roku 1989
Epilog. Życie pozagrobowe RPK. gdzie podziali się wszyscy członkowie? 1989–2000
Rumuńskie społeczeństwo obywatelskie i jego „deklaracja niepodległości”
Powrót pluralizmu i systemu wielopartyjnego
Nieokiełznana przeszłość: w obliczu leninowskiej spuścizny
Kłopotliwy pluralizm
Rumuński peronizm?
Dodatek. Przywództwo rumuńskiej Partii komunistycznej: noty biograficzne
Przypisy
Wybrana bibliografia
Indeks
Projekt i wykonanie: YELLOWTEAM