Ira Aldridge (1807-1867), pierwszy czarnoskóry tragik szekspirowski, rozpoczął karierę artystyczną w USA, przez nieomal dwadzieścia pięć lat grał w teatrach na Wyspach Brytyjskich, a w latach 1852-1867 odbywał tournée w wielu krajach europejskich (m.in. na terenach dzisiejszej Belgii, Niemiec, Danii, Szwecji, Szwajcarii, Czech, Polski, Rosji, Turcji, Ukrainy, Francji, na Węgrzech i w krajach dawnej Jugosławii).
Znali i entuzjastycznie wspominali Aldrige'a - "Afrykańskiego Roscjusza" - np. Walter Scott, Hans Christian Andersen, baron von Humboldt, Franz Liszt, Taras Szewczenko, Charles Dickens, Jenny Lind i Lew Tołstoj. Zmarł w Łodzi 7 sierpnia 1867 roku, przygotowując się do odegrania z lokalnym zespołem teatralnym tragedii Otello. Grób Aldrige'a na łódzkim cmentarzu ewangelicko-augsburskim odwiedzają naukowcy, badacze i wielbiciele jego życiowych osiągnięć z wielu krajów świata, choć zarówno w USA, jak i w Wielkiej Brytanii oraz w Polsce nie przyznaje się mu należnego miejsca w panteonie wybitnych aktorów i propagatorów twórczości Szekspira, traktując jako Drugiego/Odmiennego, uwikłanego w kontekst zagadnień rasowych.
Niniejsza monografia, oparta na materiale archiwalnym, dokumentalnym i interpretacyjno-krytycznym dotyczy nie tylko życia i twórczości Aldridge'a, ale także ludzi, którzy mieli na niego bezpośredni i pośredni wpływ oraz szerokiego tła politycznego, społecznego i kulturowego. Przedstawia ona karierę zawodową tego wybitnego artysty, skupiając się na problematyce ogólnej oraz wydarzeniach szczegółowych, mających przybliżyć polskiemu czytelnikowi jego znaczenie dla kultury europejskiej pierwszej połowy dziewiętnastego wieku. Ponieważ życie Aldridge'a związane było z problematyką rasową, praca ukazuje wybrane zagadnienia kwestii niewolnictwa, walki o zniesienie handlu niewolnikami, abolicjonizmu oraz odkrywania i kulturowego przywłaszczania Afryki przez Europejczyków. Sporo miejsca poświęcono sprawom ówczesnego życia teatralnego. Zaprezentowano także znaczenie osiągnięć zawodowych Aldridge'a w kontekście studiów szekspirowskich, a zwłaszcza roli, jaką Aldridge odegrał w propagowaniu twórczości tego dramatopisarza na kontynencie europejskim.

Krystyna Kujawińska Courtney jest kierownikiem Zakładu Studiów Brytyjskich i Krajów Wspólnoty Brytyjskiej na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Chociaż większość jej prac naukowo-badawczych poświęcona jest Szekspirowi, interesują ją także teorie krytyki literackiej, w tym szczególnie studia kulturowe i genderowe.

Spis treści:

Podziękowania

Prolog: Dlaczego Ira Aldridge

Akt 1: Amerykańskie początki

Scena 1: Losy czarnoskórych mieszkańców Nowego Yorku

Scena 2: Nauka w szkole i młodzieńcze fascynacje teatrem

Akt 2: Pierwsze kroki na brytyjskiej ziemi

Scena 1: "Czyż nie jestem Twoim czarnoskórym bratem?": Walka polityczno-społeczna o zniesienie niewolnictwa i równość społeczną w Wielkiej Brytaniii i jej koloniach

Scena 2: Aldridge jako Oroonoko: Debiut na deskach londyńskiego teatru

Scena 3: Praca w teatrach stolicy i prowincji

Akt 3: Wybrane aspekty kariery zawodowej artysty w Wielkiej Brytanii

Scena 1: " Wulgarnie odmienny": Zaproszenie do teatru Covent Garden ( 1833 r.)

Scena 2: "Bajkowe" życie, czyli pierwsza biografia artysty ( 1849)

Scena 3: Symbol walki z niewolnictwem i uprzedzeniami rasowymi

Intermedium: Otello: Interpretacja sztuki Szekspira w kontekście zagadnień rasowych

Akt 4: Sukcesy na kontynencie europejskim

Scena 1: Wolność, solidarność i uprzedzenia rasowe, czyli wyzwoleńcze aspiracje Europejczyków

Scena 2: Grając "afrykańskiego księcia" i stając się "wielkim interpretatorem wiecznego Szekspira" : Tournee po Europie kontynentalnej w latach 1852-1867 i ich reperkusje polityczno-kulturowe

Akt 5: Wizyty w Polsce

Scena 1: Triumfy artystyczne afrykańskiego Roscjusza w teatrach na terenie Polski

Scena 2: "Otello, Makbet, Szajlok zmarli w Łodzi": Koniec podróży

Epilog: Obecność (nieobecność?) Aldridge'a w Polskiej kulturze

Bibliografia

Spis ilustracji

Indeks nazwisk