RECENZJA KSIĄŻKI

RECENZJA - NOWE KSIĄŻKI 7/2015

Pierwsza biografia Leopolda Zborowskiego - znanego również jako „Zbo” albo „Zboro”, polskiego  marszanda i poety, który gruntownie przyczynił się do sukcesu Modiglianiego, Soutine'a i wielu innych artystów z paryskiej cyganerii.  Zborowski, to dziś trochę zapomniana gwiazda na firmamencie światowej historii sztuki, ale w latach 20. XX w. jego nazwisko było w Paryżu sławne i jak magnes przyciągało nad Sekwanę amatorów sztuki nowoczesnej z całego świata. O biografię legendarnego „Zbo” upominało się na przestrzeni dekad wielu artystów, pisarzy i intelektualistów. Zbigniew Herbert np. zanotował: „Nawiasem mówiąc, kto nareszcie napisze o Zborowskim monografię? Na pewno jakiś Francuz albo Włoch. Polscy historycy sztuki współczesnej wolą chodzić po śladach swoich zachodnich kolegów”.
Wbrew przewidywaniom Herberta, pierwsza na świecie kompleksowo opracowana biografia Zborowskiego powstała w Polsce. W tej lekturze Modigliani stanowi tylko tło dla głównego bohatera, którego życie okazało się równie barwne i intrygujące, jak życiorys malarza z Livorno.  Rumieńców nabrały też polskie postacie z kręgu Modiglianiego, m.in. Anna Zborowska, która odegrała ważną rolę w opiece nad artystami spod protektoratu męża. Także Lunia Czechowska  odzyskała należną sobie pozycję w relacjach z marszandem i Modiglianim. W biografii Zborowskiego znalazło się miejsce dla Soutine'a, Kislinga, Utrilla, Eibischa, Iwaszkiewicza, Tuwima i wielu innych . Autorka przenosi czytelnika na  Montparnasse sprzed pierwszej wojny, prowadzi nad Sekwanę do bukinistów i do licznych pracowni na poddaszach ubogich paryskich kamienic. Odbiorcy będą mieli okazję prześledzić dzieje paryskiej bohemy; szlachetną nędzę lat wojennych, „gorączkę złota” w epoce Alfreda Barnesa, a także  Wielki Kryzys, który ostatecznie „zabił Zborowskiego” i zamknął długi rozdział panowania Paryża, jako światowej stolicy artystów.

Lila Dmochowska - historyk sztuki, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego (z wyróżnieniem), niezależny krytyk artystyczny, współpracuje z pismem artystycznym „Format” przy Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, autorka licznych artykułów i esejów z dziedziny historii sztuki współczesnej. W swoich tekstach łączy dociekliwość naukową  z pasją detektywistyczną. Książka o Leopoldzie Zborowskim jest jej autorskim debiutem.

Spis treści

1. To trudne, niemożliwe – jednak warte próby…
2. „Jestem głodny i chcę zobaczyć prawdę”
3. Już widzę Herberta, jak ugania się za pamiątkami po Zborowskim
4. Francuscy badacze
5. La bohéme
6. Ėcole de Paris
7. O bogactwie wiedziało się z romansów, o nędzy z doświadczenia
8. Biała karta
9. Polak z pochodzenia i z urodzenia
10. Kazimierz Czechowski- przyjaciel Zborowskiego
11. Jak ta historia się zaczęła …
12. Los na loterii
13. Marchand de tableaux
14. Anna Zborowska
15. Lunia Czechowska- przyjaciółka Zborowskich i modelka Modiglianiego
16. Paulette Jourdain
17. Zborowski i Kisling
18. Zborowski i Utrillo
19. Zborowski i Soutine
20. Zborowski i Modigliani
21. Kontrakt
22. Agent, Przyjaciele
23. Sztuką jest namalować dobry obraz, ale jeszcze większą sztuką jest go sprzedać
24. Mon cher Zbo…
25. Przyrzeczenie małżeństwa
26. Londyn 1919
27. Białe myszy biegają po ścianach
28. Fortuna kołem się toczy
29. Paul Guillaume
30. Wlokło się za nim wielu malarzy…  
31. Wielki Kryzys
32. Nowy Modigliani
33. Sława z Montparnasse'u
34. Mieczysław Zborowski- brat Leopolda Zborowskiego i skandal w nowojorskim Sotheby's…
35. Nie znał się na sztuce?
36. Był zbyt hojny, zbyt ufny i za miękkie miał serce…
37. Trochę poeta, ale przede wszystkim marzyciel
38. Opiekun bezdomnych emigrantów, ubogich artystów i bezpańskich psów
39. Portret jako świadek koronny
40. Jonas Netter
41. Fałszywa miłość do sztuki i fałszywa sztuka
42. Zbo - główny bohater historii o Modiglianim

Recenzja w czasopiśmie FORMAT nr 70 / marzec 2015