Dwudziestowieczna humanistyka rozwinęła funkcjonujące do dziś przekonanie o życiu ludzkim jako opowieści. Szereg psychologów, pedagogów czy filozofów podmiotu dowodziło i dowodzi, iż warunkiem koniecznym psychicznego komfortu oraz podstawą ukonstytuowania się jednostki jako podmiotu moralnego jest umiejętność narracyjnego uporządkowania swojego życia. Niniejsza książka jest próbą konstruktywnej krytyki koncepcji tożsamości narracyjnej (A. MacIntyre, P. Ricoeur, Ch. Taylor), uznanej tu za regulatywną fikcję – ideę co prawda wartościową (terapeutycznie i moralnie) w swych zamierzeniach, ale problematyczną, zarówno w kwestii jasnego sprecyzowania, jak i praktycznej aplikacji. Zamiast tego, tropiąc obecne w dziełach literackich (m.in. J.M. Coetzeego, P. Rotha, M. Kundery, J. Bartha) „antynarracyjne impulsy”, autor proponuje model tożsamości oparty na ekspresji doświadczenia, nie zaś wyłącznie na zdolności włączania zdarzeń w linearny porządek narracji. W ten sposób można odbudować zapoznane związki między dwiema wymienionymi w podtytule domenami: narracją i literaturą.

Piotr Jakubowski (ur. 1985) – kulturoznawca i filozof literatury, absolwent Instytutu Kulturoznawstwa UAM, obecnie adiunkt w Katedrze Teorii Kultury i Międzykulturowości na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW, członek Coetzee Collective (University of Cape Town), autor kilkunastu artykułów naukowych, tłumacz, redaktor m.in. tomu Wielcy artyści ucieczek (2013), poświęconemu twórczości J.M. Coetzeego.

SPIS TREŚCI

WSTĘP
I. NARRACYJNE I ANTYNARRACYJNE MODELE
EGZYSTENCJI
1. Historia badań nad narracją
2. Narracja jako model egzystencji
3. Problemy i zagrożenia narracyjnie ukonstytuowanej tożsamości (krótki przegląd stanowisk krytycznych)
3.1. Tożsamość epizodyczna (Galen Strawson)
3.2. Literatura i doświadczenie. Ku granicom narracji
4. Złudzenie autobiograficzne
4.1. Autofikcje jako antynarracyjne modele egzystencji
4.2. Roland Barthes i Roland Barthes
II. EGZYSTENCJALNE FIKCJE
1. Fikcja 1: Koniec
1.1. Funkcje końca
2. Fikcja 2: Utożsamienie-z
2.1. Między rzeczywistością a fikcją literacką
2.2. Literatura jako to, co może się nie stać
2.3. Literaturyzacja egzystencji, czyli paradoks Don Kichota
2.3.1. Don Kichot z ulicy Le Goff, czyli o niebezpieczeństwach hipokryzji wznoszącej (Wayne C. Booth i Jean-Paul Sartre)
2.3.2. Życie na miarę literatury (Michał Paweł Markowski)
2.3.3. Płynność i demokracja (Jacques Ranciere)
3. Bohater literacki jako podpora dla tożsamości narracyjnej
III. TEORIE NARRACYJNE WOBEC „LEKCJI LITERATURY”
1. Działanie w odniesieniu do wartości
2. Egzystencjalizm i trwoga (Abraham, Dostojewski, Sartre)
3. Narracyjni dziedzice cnoty (Alasdair MacIntyre)
4. Życie jako „wędrówka w przestrzeni moralnej” (Charles Taylor)
5. Idiosynkratyczne narracje ironistki (Richard Rorty)
6. Tragiczne katharsis (Paul Ricoeur)
IV. HORYZONTY DOPEŁNIENIA
1. Nadzieja jako ekspresja życia
2. Powrót Doznawanego (Życie i czasy Michaela K)
KONKLUZJE
APPENDIX. OD NARRACJI DO WIZERUNKU, CZYLI MARKETING EGZYSTENCJALNY
WYKAZ SKRÓTÓW
BIBLIOGRAFIA
INDEKS OSOBOWY