Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności.
Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce.
Seria MODERNIZM W POLSCE. Tom 39
Książka przedstawia polski dwudziestowieczny reportaż podróżniczy z perspektywy fotografii, której obecność w tego typu wydawnictwach została silnie znaturalizowana i dotychczas nie podlegała problematyzacji. Poszczególne rozdziały dotyczą twórczości takich podróżopisarzy jak: Ferdynand Antoni Ossendowski, Ferdynand Goetel, Jan Józef Szczepański, Ryszard Kapuściński i Wojciech Jagielski. W każdym z omawianych przypadków na pierwszy plan wysuwa się nieco inna formuła obecności fotografii w książce: jako ilustracji, motywu podlegającego tematyzacji, jako zjawiska podlegającego dyskursywizacji i intermedialnej reguły organizującej strukturę tekstu. Interpretacja fotografii towarzyszących reportażom pozwala nie tylko opisać świadomość wizualną autorów, ale i zrekonstruować przyświecający im etos podróżniczy. Figury podmiotu-podróżnika (odkrywcy, turysty, reportera) implikują określone modele percepcji i stosunek do Inności, której jednym z najważniejszych nowoczesnych symboli jest Afryka. Analizy osadzone w szerokim kontekście antropologicznym i historycznoliterackim pozwalają na prezentację polskich praktyk podróżniczych i ich dwudziestowiecznej ewolucji na tle zachodniej tradycji podróżopisarstwa (zarówno kolonialnego, jak i postkolonialnego), a także umożliwiają wskazanie podobieństw warunkowanych współuczestnictwem w europejskiej wspólnocie wyobrażeń oraz różnic wynikających z długotrwałego doświadczenia politycznej zależności.
Kinga Siewior – absolwentka filologii polskiej, doktorantka w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka kilku prac z historii literatury polskiej, publikowanych m.in. w „Ruchu Literackim”.
Spis treści
I. FOTOGRAFIA INOWOCZESNE SPOJRZENIE . . . . . . . . . . . . .7
1. Realizm fotografii i narodziny „kultury oka”. . . . . . . . . . 7
2. Dokumentalność fotografii i „spojrzenie fotograficzne”. . 12
3. Fotografia i tekst. Warianty obecności. . . . . . . . . . . . . . 18
4. Reportaż jako zapis spojrzenia (fotograficznego) . . . . . 25
II. AFRYKA JAKO INNY. NOWOCZESNE SPOJRZENIA NA
CZARNY LĄD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
1. Nowoczesne odkrycie Afryki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
2. T(r)opografia Afryki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
3. polski punkt widzenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
III. (FOTO)KOLEKCJE. FERDYNANDA OSSENDOWSKIEGO
POLOWANIE NA OBRAZY I OKAZY (WŚRÓD CZARNYCH) . . . . 65
1. Z kamerą i karabinem wśród czarnych. Paralela . . . . . . . 68
2. Natura (spojrzenia Ossendowskiego) . . . . . . . . . . . . . . . 74
3. Rzeczy. O kolekcjonowaniu kultury . . . . . . . . . . . . . . . . .79
4. Człowiek. Glosa o antropologii (i) fotografii . . . . . . . . . . 82
IV. GOETEL NA WYSTAWIE ŚWIATA. O EGIPCIE . . . . . . . . . . 88
1. O fotografiach i fotograficzności . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89
2. Spojrzenie dyletanta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
3. Na co patrzy się w Egipcie?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
4. Jak się patrzy w Egipcie?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102
V. POTRÓJNE ŻYCIE FOTOGRAFII. O FOTOGRAFIACH
Z PODRÓŻY (I PODRÓŻY) KAZIMIERZA NOWAKA . . . . . . . . 112
1. Zawód: fotoreporter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
2. Wagabunda-etnograf. Stylizacje Nowaka . . . . . . . . . . . . 120
3. Fotografia a narracja albumowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
4. Fotografia a narracja literacka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133
VI. KODAK, ERGO SUM? FOTOGRAFIA W REPORTAŻACH
JANAJÓZEFA SZCZEPAŃSKIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
1. Progowość. Specyfika podróży Szczepańskiego . . . . . . . . 140
2. Poszerzanie horyzontu. „Ja” turystyczne Szczepańskiego 145
3. Fotografia jako kotwica. Pamięć obrazów a proces pisania 150
4. Fotografia wobec konieczności rozumienia.
„ja” reporterskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
VII. SPOTKANI W CZASIE MOICH WĘDRÓWEK DROGAMI AFRYKI.
O FOTOGRAFII W „AFRYKAŃSKIEJ” TWÓRCZOŚCI RYSZARDA
KAPUŚCIŃSKIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162
1. Fotografia jako wstrząs (retoryka fotografii) . . . . . . . . . . 164
2. Narracyjność albumu. Literackość tytułu . . . . . . . . . . . . . 168
3. Fotografia spotkania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
4. Fotograficzność (sub)tekstu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
VIII. UWAGI KOŃCOWE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186
1. Całość kontra fragment. Całość fragmentu . . . . . . . . . . . 186
2. Podróże do jądra ciemności. Nowe rozdanie . . . . . . . . . . 190
3. Ludzie (i) zjawy z fotografii (Nocni wędrowcy) . . . . . . . . . . 194
4. Szok (i) ciała w fotografii (Dzisiaj narysujemy śmierć). . . . . 200
BIBLIOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
INDEKS NAZWISK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
INDEKS RZECZOWY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .229
Projekt i wykonanie: YELLOWTEAM